EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ

ENGELLİ BAKIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• —Engelliye daima güler yüzlü, hoşgörülü ve saygılı olunmalıdır.
• —İçten ve samimi bir ilgiyle dinlemelidir.
• —Empati yapılmalıdır.
• —Tıbbi veya teknik açıklama gerekiyorsa bunlar engelliye anlayacağı dilde açıklanmalıdır, kavram kargaşası yaratılmamalıdır.
• —Bakım sırasında ısı, ışık, havalandırma durumları dikkate alınmalıdır. Bunlar engellinin fiziksel ve duyusal kanallarını olumsuz etkileyebilir.

Bakım ve tedavi alanının kalabalık olmamasına özen gösterilmelidir

• —Engellinin mahremiyeti korunmalıdır.
• —Engelli bakım esnasında güvenilir ya da sevdiği birinin yanında bulunmasını isteyebilir, bunun için anlayışlı olunmalıdır.
• —Engellinin kendi bakımı ile ilgili alınacak kararlarda işbirliği yapması desteklenmelidir.
• —Engelli ile bakım elemanı arasında bir ortaklık olduğunu vurgulamak için ben dili yerine, biz dili kullanılmalıdır. “Konuşup karar veririz.” gibi.

Engellinin tıbben sakıncalı değilse, alışkanlıklarına destek verilmeli, gerekirse rehberlik edilmelidir

• —Engelli yakını ile bakım yaparken güler yüzlü, sakin ve anlayışlı olunmalı,
• —Bakım yaparken engelli yakınına, “işin ehli olduğunuz hissi” verilmeli,
• —Engelli yakını ile çok yüksek ya da alçak sesle, hükmeder tavırla konuşulmamalı,
• —Engelli yakınına sorulan soruları yanıtlamaları için zaman tanınmalı,
• —Engelli yakınlarına, engelliyle ilgili doğru bilgi verilmeli,
• —Beden dili kullanılırken dikkatli olunmalı,
• —Engelli yakınına ismi ile hitap edilmeli,
• —İşbirliği yapılan kişiyle konuşurken, yüzüne bakılmalı, kullanılan sözcükler basit ve anlaşılır olmalı, tıbbı terimlerden kaçınılmalıdır.

İŞİTME ENGELLİLERDE BAKIM

• —İşitme engellinin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini iyi gözlemeli, bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli, gerekli tedbirleri almalıdır.
• —İşitme engelli çocuksa resmi eğitim kaydından önce işitme testi ve işitme derecesi tespit edilip ona göre örgün / özel eğitime yönlendirilmelidir. Bakımda yer alan profesyonel meslek grupları bundan haberdar olmalıdır.
• —İşitme engeli ne düzeyde olursa olsun (minimum düzeyde olsa da) mutlaka eğitim için gerekli motivasyon ve destek sağlanmalıdır.
• —İşitme engelinde çeşitlilik ve derecelendirme oldukça fazladır. Bireye özel bakım ilkeleri uygulamalı ve geliştirmelidir.
• —İşitme desteği ile ilgili aparat kullanılıyorsa bakımı, hijyeni ve kontrolleri düzenli olarak takip edilip rutin kontrollerinin takibinde yardımcı olunmalıdır.
• —İşitme desteği ile ilgili aparat kullanılıyorsa, alerji enfeksiyon ve benzeri komplikasyonlar yönünden takip edilmelidir.
• —İşitme engeli olan kişileri tehlikelerden koruyacak şekilde çevresi düzenlenmelidir (Özellikle yalnız kaldığı ortamlarda zil yerine ışıklı alarm kullanılmalıdır).
• —Dudaktan okuma konusunda sözcük dağarcığının geliştirilmesine katkıyı azami düzeyde sağlamak için anlaşılır ses tonuyla ve yüksek sesle konuşulmalıdır.
• —İşitme engelli bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Sosyal etkinlikler de aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —İletişim sırasında yüz yüze iletişim yöntemi tercih edilmelidir.

KONUŞMA ENGELLİLERDE BAKIM

• —Konuşma engellinin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini gözlemleyerek bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli gerekli tedbirleri almalıdır.
• — Konuşma engelli çocuksa resmi eğitim kaydından önce konuşma testi ve konuşma derecesi tespit edilip ona göre örgün / özel eğitime yönlendirilmelidir.
• —Bakımda yer alan profesyonel meslek grupları bundan haberdar olmalıdır.
• —Konuşma desteği ile ilgili aparat kullanılıyorsa bakımı, hijyeni ve kontrolleri düzenli olarak takip edilip rutin kontrollerinin takibinde yardımcı olunmalıdır.
• —Konuşma desteği ile ilgili aparat kullanılıyorsa, allerji enfeksiyon ve benzeri komplikasyonlar yönünden takip edilmelidir

• —Bakım elemanı iyi bir dinleyici, sabırlı ve empatik olmalıdır.
• —Engelli ile konuşurken göz teması kurulmalıdır.
• —İfade edemediği konularda asla zorlanmamalıdır.
• —Tavşan dudak, kurtağzı gibi nedenlere bağlı konuşma bozukluklarında gerekli tıbbi müdahalenin en uygun zamanda yapılmalıdır. Bu durumda operasyon öncesi ve sonrası bakım tıbbi kurallara uygun olarak uygulanır ve takip edilir.
• —Sosyal etkinlikler de aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Konuşma engelli bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.

GÖRME ENGELLİLERDE BAKIM

• —Görme engellinin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini gözlemleyerek bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli gerekli tedbirleri almalıdır.
• —Görme engelli çocuksa resmi eğitim kaydından önce görme testi ve derecesi tespit edilip ona göre örgün / özel eğitime yönlendirilmelidir. Bakımda yer alan profesyonel meslek grupları bundan haberdar olmalıdır.
• — Görme engelli bireylerin gereksinimleri, hareket özgürlüğünde kısıtlamadan günlük yaşam becerilerinde tehlikesiz gerçekleştirebilmek için ortamı uygun hâlde tutmak gerekir.
• —Sıvı içecekler verilirken tanıtılmalı (Çayınızı veriyorum, gibi) ve masanın ortasının kullanılması sağlanmalıdır.
• —Gerekirse giysi temini ve giyinmesine yardımcı olunmalıdır.
• —Trafiğin yoğun olduğu yerlerde birlikte karşıya geçilmeli ve sesli uyarılarla yönlendirme yapılmalıdır.
• —Görme engelli bireylerin duyma ve dinleme becerileri her zaman artırılmaya elverişlidir. Uygun iletişim araçları ile desteklenmeli ve yardımcı olunmalıdır.
• —Görme kusurlarında rutin kontrollerin yapılması, hatırlatılmalıdır, takip ve ilerlememesi için eğitimine yardımcı olunmalıdır.
• —Kullandığı araç gereçler her zaman aynı yerde ve hijyenik şartlarda bulundurulmalıdır. Yer değişikliğini haber verip gerekirse yer için egzersiz yaptırılmalıdır.
• —Görme engelli kişilerde dil ve zekâ geriliği beraber olabilir, bu nedenle birey takip edilip desteklenmelidir.
• —Sosyal etkinlikler de aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Görme engellilere bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.

TEKERLEKLİ SANDALYEYE BAĞLI ENGELLİLERDE BAKIM

• —Tekerlekli sandalyeye bağlı engellilerin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini gözlemleyerek bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli gerekli tedbirleri almalıdır.
• —Tekerlekli sandalyeye bağlı engelliler çocuksa resmi eğitim kaydından önce engel derecesi başta olmak üzere diğer özellikler tespit edilip ona göre örgün veya özel eğitime yönlendirilmelidir.  Bakımda yer alan profesyonel meslek grupları bundan haberdar olmalıdır.
• —Tekerlekli sandalye ve diğer kullandığı aparatların hijyeni, bakımı, takip edilmeli gerekirse teknik bakımı için profesyonellerden yardım alınmalıdır.
• —Tekerlekli sandalyeye bağlı engellilerin bakımında kendi isteği, gücü ve alışkanlıkları dikkate alınarak planlanmalıdır.
• —Kendisinin yapabileceği her aktiviteyi yapmaya teşvik edilmelidir.
• —Engellinin baskı oluşturan bölgelerinde yara ve pozisyon bozukluğunu önlemek için, pozisyon değişikliği/destek yönünden bakım planı yapılmalıdır.
• —Evde ve eğitim kurumları başta olmak üzere, tüm yaşam alanlarında tekerlekli sandalyeye dönük düzenlemeler yapılmalıdır (tuvaletlerde tutunma yerleri, kaygan zeminlerin önlenmesi gibi).

• —İdrar ve dışkı kontrolü ve boşaltımı konusunda zorluk ve sıkıntı varsa hijyen konusu, mahremiyet duygusu dikkate alınarak bakım yapılmalıdır.
• —Hareketsizliğe yönelik egzersizler için fizik tedavi uzmanı ile iletişim kurulmalı, gerekirse pasif hareketler yaptırılmalıdır.
• —Sosyal etkinlikler de aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Tekerlekli sandalyeye bağlı engelli bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.

SPİNA BİFİDAYA BAĞLI ENGELLİLİKTE BAKIM

• —Spina bifidaya bağlı engellilerin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini gözlemleyerek bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli gerekli tedbirleri almalıdır.
• —Bu bireylerde örgün / özel eğitim yetisi değerlendirilip yönlendirilmesi sağlanmalıdır.
• —Yürümenin daha sağlıklı olması için fizyoterapistle iletişime geçilmeli, gerekirse pasif egzersiz yaptırılmalıdır.
• —Bakımı kendi isteği, gücü ve alışkanlıkları dikkate alınarak planlanmalıdır.
• —İdrar, dışkı kontrolü ve boşaltımı konusunda zorluk ve sıkıntı varsa hijyen konusu, mahremiyet duygusu dikkate alınarak bakım yapılmalıdır.
• —İdrar, dışkı inkontinansı olabilir, bu konuda anlayışlı ve empatik olunmalıdır.
• —Koltuk değneği benzeri destek malzemelerinin bakımı ve emniyeti takip edilmelidir.
• —Sosyal etkinlikler de aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Spina bifidaya bağlı engellilerde bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.

SEREBRAL PALSİDE BAKIM

• —Serebral palsiye, bağlı engellilerin bakımında psikolojik desteğin olması bakımı kolaylaştırır.
• —Bakımı yapan kişi engelli ve aile ilişkilerini gözlemleyerek bakımı etkileyen olumsuz durumları tespit etmeli gerekli tedbirleri almalıdır.
• —Serebral palsili bireylerde örgün / özel eğitim yetisi değerlendirilip yönlendirilmesi sağlanmalıdır.
• —Hareket güçlüğü, denge bozukluğu ve kaslarda güçsüzlük olan serebral palsili engellilerde fizyoterapistle iletişime geçilmeli, egzersiz programı konusunda bireye yardımcı olunmalıdır.
• —Denge bozukluğu varsa, tedbir alınmalı duruma ve kendi isteği doğrultusunda yardımcı olunmalıdır.
• — Zekâ problemleri düzeyine göre uzman tavsiyeleri dikkate alınarak egzersiz yaptırılmalıdır.
• —Havale durumu görülürse buna uygun bakım yapılmalıdır.
• —Görme bozukluları, şaşılık, diş çürükleri ve işitme sorunlarında rutin kontrolleri yaptırılarak takibi sağlanmalıdır.
• —Sosyal etkinlikler de yetisi ölçüsünde aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Serebral palsili, engellilere bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.

ZEKÂ GERİLİĞİNDE
(MENTAL RETARDASYON) BAKIM

• —Zekâ geriliğinin, bağlı engellilerde psikolojik desteğin olması fizyolojik ve sosyal bakımını kolaylaştırır.
• —Zekâ geriliğinin bağlı engellilerde aile ilişkilerini iyi gözleyip bakımı etkileyen olumsuz durumlar tespit etmeli gerekli tedbirleri almalı ve bakımı da bu doğrultuda yapılmalıdır.
• —Zekâ geriliği olan bireylerin örgün / özel eğitim yetisi değerlendirilip yönlendirilmesi sağlanmalıdır.
• —Bakımı kendi isteği, gücü ve alışkanlıkları dikkate alınarak planlanmalıdır.
• —Hafif zekâ geriliğinin temel becerileri göz önünde bulundurularak (öğretilebilir olduğu için) bakıma eşlik edilmelidir.
• —Hafif zekâ geriliğinde temel sağlık hijyen ve öz bakım alışkanlıkları konusunda eğitilmesine yardımcı olunmalıdır.
• —Sosyal etkinlikler de yetisi ölçüsünde aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Zekâ geriliği olan diğer bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdı

OTİZMDE BAKIM

• —Otizmli engellilerde psikolojik desteğin olması fizyolojik ve sosyal bakımını kolaylaştırır.
• —Otizme bağlı engellilerde aile ilişkilerini iyi gözleyip bakımı etkileyen olumsuz durumlar tespit etmeli gerekli tedbirleri almalı ve bakımı da bu doğrultuda yapılmalıdır.
• —Otistik bireylerin örgün / özel eğitim yetisi değerlendirilip yönlendirilmesi sağlanmalıdır.
• —Hijyen ve öz bakım alışkanlıkları konusunda eğitilmesine ve bakımına yardımcı olunmalıdır.

Tehlikelere karşı güvenlik tedbirleri alınmalı ve takibi yapılmalıdır

• —Bakım yaparken deyim, mecaz anlam taşıyan kelimeler kullanılmamalıdır.
• —Yüksek ses tonu, vurgulu ve somut cümleler kullanılmalıdır.
• —Çevresinde dikkatini dağıtacak eşyalar bulundurmaktan kaçınılmalıdır.
• —Kelime taklidi (ekolali) sık görülür. Bu konuda hoş görülü olmalıdır.
• —Otizmli çocuklar bazen normalin üstünde zekâya sahip olabilirler. Bu konuda aile uyarılıp yönlendirilmelidir.
• —Sosyal etkinlikler de yetisi ölçüsünde aktif rol alması konusunda yardımcı olunmalıdır.
• —Otizmli çocuğu olan bireylere özel kuruluşlar ve vakıflarla ilgili nasıl iletişimde bulunacağı konusunda yardımcı olunmalıdır.